مرتضی پورمیرزای

وقتی توله یوزپلنگ‌های آفریقایی را در یکی از مراکز بازوحشی‌سازی کشور آفریقای جنوبی دیدم فقط به یک چیز فکر می کردم. چنین صحنه‌ای را روزی در ایران خواهیم دید؟
زایمان موفق یوزپلنگ آسیایی در اسارت، رویایی است که بسیاری از ما برای سال‌ها در سر می پروراندیم. همگی فکر می‌کردیم «کوشکی» و «دلبر» قرار است این اتفاق بزرگ را رقم بزنند اما آنقدر مانع بر سر راه تلاش‌های تکثیر در اسارت رخ داد که نوبت به نسل بعد یعنی «ایران» رسید. مسیری طولانی را آمده‌ایم. مسیری که برایش افراد بسیاری تلاش کرده‌اند و هزینه مالی و اعتباری داده‌اند. محیط‌بانانی که از جان و حتی مالشان مایه گذاشتند و مدیرانی که در زمان تصمیم سازی، تصمیم ساختند و نگران میزشان نبودند.

این اتفاق، ثمره یک تلاش واقعی، علمی و تیمی است و دست یافتن به این مرحله، بدون شک میمون و فرخنده است. اما چرا «ذوق زده» نیستم؟ رسیدن به این مرحله اگرچه در ایران که هنوز هم برخی در شبکه‌های اجتماعی به ما پیام می‌دهند جفتگیری طبیعی یوزپلنگ در اسارت غیرممکن است و هیچگاه در جهان رخ نداده، بسیار مهم است اما در مقیاس جهانی، به هیج عنوان کار شاقی نیست! به طور مثال، از جمعیت ۱۲۱۸ فردی یوزپلنگ‌هایی که در سال ۱۹۹۴ در اسارت زندگی می‌کردند، ۸۸۰ فرد (۷۲٪) در اسارت زاده شده بودند. البته این تنها آمار رسمی است و آمار واقعی و توله‌گیری‌های غیرقانونی احتمالا بسیار بالاتر بوده. حالا ما در ایران برای جشن رفتن اولین زایمان یوزپلنگ در اسارت آماده می‌شویم. ما در حفاظت از یوزپلنگ، زیستگاهش و ژن‌هایش، بیش از این‌ها از جهان عقب هستیم. اگرچه رسیدن به این نقطه یک اتفاق مهم و دستاوردی بزرگ برای کشور ما ایران است اما مهم‌تر از این زایمان، دلیل تمام تلاش‌ها برای این اتفاق است.

مداخله انسان و جفتگیری انتخابی افراد یک گونه در خطر انقراض، باید هدف حفاظت داشته باشد. به این معنا که انتخاب افراد همانقدر مهم است که سرنوشت زاده‌ها اهمیت دارد. در ابتدای دور جدد تلاش ها برای تکثیر در اسارت یوزپلنگ، قرار بود یوزپلنگ‌های نر از زیستگاه جنوبی که شواهد متقن حضور یوزپلنگ ماده ندارد زنده‌گیری شوند. بدین ترتیب، جفتگیری یوزپلنگ‌های نر زیستگاه جنوبی با ماده‌های زیستگاه‌های شمالی ممکن بود تنوع ژنی بالاترین نسبت به جفتگیری «کوشکی» یا هر نر دیگر شمالی ایجاد کند. آن‌هم زمانی که بر اساس شواهد در دسترس، یوزپلنگ‌های نر جنوبی در شرایط طبیعی هیچ شانسی برای انتقال ژن خود نداشته و ندارند.

مسئله هیچگاه داشتن چند توله یوزپلنگ نبوده است. مسئله مسیری است که انتظار می‌رفته سازمان حفاظت محیط زیست برای نجات یوزپلنگ از انقراض انجام دهد. تکثیر در اسارت یا روش متعالی‌تر آن، تکثیر در شرایط نیمه اسارت و در فنس‌های بزرگ، تنها یک تکه از پازل پیچیده حفظ افراد گونه و ژن در خارج از روند و زیستگاه طبیعی است. حفاظت خارج از زیستگاه یا در شرایط کنترل شده هم در بحرانی‌ترین شرایط، تمام مسئله حفاظت از گونه نیست. باید مراقب باشیم این اتفاق، هرقدر مهم و بزرگ، ما را دچار خوش‌بینی در تغییر سرنوشت یوزپلنگ در ایران نکند.

هنوز پس از سال‌ها حفاظت از یوزپلنگ و علیرغم صدها جلسه کارشناسی، نقشه راه مشخصی برای حفاظت یوزپلنگ در زیستگاه در دسترس نیست. خروجی جلسات و مستندات هیچگاه به یک برنامه جامع مورد توافق حداکثری کارشناسان تبدیل نشده است. این وضعیت برای یوزپلنگ‌های در اسارت به مراتب مبهم و پیچیده‌تر است. به‌طور مثال، سرنوشت‌ توله‌های «ایران» چه خواهد شد؟ پس از دو سال، «ایران» و فرزندانش آماده جفتگیری و زادآوری خواهند بود. تا آن زمان ممکن است نرهای زیستگاه جنوبی که هنوز برنامه‌ای برای زنده‌گیری آن‌ها اعلام نشده زنده نباشند. آن‌ها امروز در حدود ۱۲ سال دارند و یوزپلنگ‌های زیادی در طبیعت به سن ۱۴ سالگی نمی‌رسند. احتمال زایا بودن نیز در این سن بالا به مراتب پایین‌تر است. شاید فرصت حفظ ژن این یوزها برای همیشه از دست رفته باشد. از سوی دیگر «دلبر» همین حالا نیز شانس جفتگیری و زایمان طبیعی را از دست داده. بنابراین توله‌های نر «ایران» نیز با مشکل مشابه مواجه خواهند بود و از همین فردا باید برای این مسئله آماده شد.

در هر صورت باید امیدوار باشیم، موفقیت اولین قدم در حفظ یوزپلنگ در شرایط کنترل شده، پیشرانه‌ای باشد تا مسیر نجات یوزپلنگ ایرانی را هرچه سریعترهمواره و البته شفاف کند. پژوهش‌ها گسترده‌تر و فعالیت‌های حفاظتی جدی‌تر از پیش دنبال شوند تا زیستگاه را آماده بازگشت احتمالی فرزندان و نواده‌های «ایران» کنند.

چند وقت پیش من مشکوک به کرونا بودم و می‌خواستم تست سریع بدم. یک جا ساعت کارش تموم شده بود. یک جا سه روز بعد جواب می‌داد. پیدا کردن محلی که بتونم تست سریع بدم و نزدیک محل کارم باشه آسون نبود. با کلی پرس و جو و مراجعه به چند مرکز، آزمایشگاهی در شهرک غرب پیدا کردم که همون شب جواب آزمایش می‌داد. حالا هم که برای واکسیناسیون باید مراجعه کنیم، خیلی مشخص نیست باید به کجا مراجعه کرد.

به همین دلیل اخیرا وب‌سایت کرونا یاب رو راه‌اندازی کردیم که هر کسی با کمک نقشه و انتخاب شهرش، بتونه نزدیکترین مرکز رو پیدا کنه. اطلاعات کسب کنه و در صورت نیاز مسیریابی کنه. توی این وب‌سایت، مراکز تست و واکسناسیون جداگانه مشخص شدن و بر اساس دولتی یا خصوصی بودن مرکز هم امکان جستجو وجود داره. امیدوارم با تکمیل کردن این داده‌های این وب‌سایت، پایگاه داده کاملی برای اطلاع‌رسانی از کرونا ایجاد بشه.

همچنین برای کسانی که علاقمندن آمار روزانه کرونا در ایران و جهان رو دنبال کنن، صفحه آمار کرونا طراحی کردیم.

شروع باهم بودنمان را در آخرین روز اردی‌بهشت ۱۴۰۰، در کنار خانواده‌های تنی و ناتنی(محیط‌بانان عزیز) جشن گرفتیم. آن هم در سرزمین یوزپلنگ‌ها؛ توران.
باشد که این بهار را پایانی نباشد.

جمع محیط‌بانان و خانواده‌هایمان در کنار ما بهترین اتفاق برای این آغاز به یاد ماندنی بود. خانواده‌های عزیزانمان کیلومترها برای بودن کنار ما رانندگی کردند و زحمت بسیار برایشان داشتیم. خوشحالیم از بودنتان و داشتن تان. محیط‌بانان زلالی که با زحمات و لطفشان ما رو شرمنده کردند. جای بسیاری نیز در این جمع خالی بود. عزیزانی که دوست داشتیم در کنارمان باشند اما کرونا و مسافت نگذاشت.
این فرصت برای ما مهیا نمی‌شد مگر با لطف، اعتماد و همراهی دکتر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان و آقای رادمان، رییس پارک ملی توران.
و آقایان یوسفی، گری، عامری، رجبی و کیقبادی عزیز که بسیار زحمت کشیدند و حضورشان برایمان افتخاری بزرگ بود. سپاسگزارم که این روز رو برای ما ماندگار کردید.

پی‌نوشت برای چند سال بعد خواهر زاده‌ام: در عکس با کیفیت دست جمعی نبودی و لابد داشتی یه گوشه‌ای شیطنت می‌کردی. شانس آوردی مامانت این عکس رو پیدا کرد. یادم باشه در عروسی ات جبران کنم. 😂💚

پی‌نوشت دوم: این‌جا داخل مرزهای پارک ملی نیست و در حاشیه منطقه است. اینجا مراسم رو برگزار کردیم تا مشکلی برای حیات‌وحش پیش نیاد.

انجمن چند سالی بر روی پلنگ در شمال غرب کشور مطالعاتی انجام داده. سه تا از پارتنرهای انجمن هم در کشور ارمنستان به صورت مشترک در حال حفاظت از جمعیت باقیمانده پلنگ ایرانی ارمنستان هستند.

منطقه حفاظت شده ای به همین دلیل تاسیس کردند و محیط بانان استخدام شده از میان مردم محلی در حال حفاظت ازش هستند. همین امسال هم ده سالگی این منطقه رو جشن گرفتند.

سال نود و هشت که در حال طرح‌ریزی با برای ادامه مطالعات مون در اون نقطه بودیم، تصمیم گرفتیم برای نخستین بار از دوربین‌های تله‌ای در مطالعمون استفاده کنیم تا در فعالیتی مشترک با همکارانمان در اون سوی مرز، جمعیت پلنگ رو به صورت یکپارچه رصد کنیم.

جلسات متعدد و نامه نگاری فروان منتهی به جلسه ای با مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی در مرداد ماه همان سال شد. مدیر کل وقت یک جمله طلایی گفت:« من به این مطالعه به عنوان یک افتخار ملی نگاه می‌کنم. ما باید نشان بدیم که جمعیت پلنگی که در آن سوی مرز ارس توسط سه کشور [ارمنستان، آذربایجان و نخجوان] حفاظت میشه، ما در ایران توسط یک استان مطالعه و حفاظت می‌کنیم.» جملات امیدوار کننده‌ای بود.

استان پیش از جلسه از تهران بابت همکاری با ما استعلام گرفته بود. پول هم توسط انجمن از دیگر منابع تامین شده بود پس امیدوار بودیم مجوز دوربین گذاری به زودی صادر شود. یکسال گذشت و مجوزی هم صادر نشد. ما که اسپانسر را یک سال با وعده «شنبه هفته بعد» معطل کرده بودیم، مطلع کردیم که مجوز نمی‌دهند و از تلاش بی فایده دست کشیدیم اما حسرت بر دلمان ماند.

یک ماه پیش که از دوستان ارمنی جویا شدم که وضع منطقه پس از جنگ چگونه است؟ گفتند احتمال دارد پلنگ‌ها به سمت ایران بیایند. گفت بیاید دوربین بگذاریم و سریع پایش کنیم‌. با همان حسرت برایش نوشتم:«نمی‌گذارند!»

دیشب این عکس را در صفحه‌شان دیدم. از امید برای جمعیت «کمتر از پانزده عدد» نوشته‌اند. من با آه، از جمعیت اصلی ایرانی ناامید بودم. از «پلنگ قفقاز» نوشته اند. همچین اسمی در منابع علمی نمی‌بینید. شاید حق آن‌هاست که پلنگ را برای خودشان بدانند. حرجی نیست. پلنگ ایرانی که نشود برایش کار کرد، نشود حفظش کرد، برای دیگران می‌شود. آفرین به آنها. حداقل امید ما را برای حفظ این زیبا زنده نگاه می‌دارند. جمعیتی که هسته آن توسط محیط‌بانان ما حفظ شده اما…

عکس از صفحات همکارانمان در آن‌سوی ارس:
@worldlandtrust @fpwc
و عکس‌های بعدی از یک مقاله‌ای که از جمعیت پلنگ آن منطقه منتشر کردیم.

مقدمه

چند سالی هست که در صفحات مختلف می‌خوانید: «فرق یوزپلنگ آسیایی با آفریقایی در داشتن یال در یوزپلنگ  ایرانی است.»

منظور نگارنده‌ها از «یال» در این نوشته‌ها، موهای بلند یوزپلنگ‌ها در پشت گردن است. اما آیا واقعا یوزپلنگ‌های آسیایی بر خلاف آفریقایی‌ها یال دارند؟

تمامی یوزپلنگ‌های جوان چه در ایران و چه در آفریقا، موهای بلندی پشت گردن دارن که به اون Mantle گفته میشه. این‌ موهای روشن، تا چند ماهگی به شکل تصویر اول که آفریقایی هستند، پشت گردن و کمر توله یوزها وجود دارند. حوالی چهار ماهگی یوزها این موها را از دست می‌دن. بعضاً موهای پشت گردن تا مدت بیشتری بلند می‌مانند اما رنگ سفید خودشون رو از دست می‌دن.

موهای سفید برای استتار توله یوزها در میان بوته‌ها بسیار کمک کننده است. همچنین برخی منابع ذکر کردن که این موهای سفید اون ها رو به رودک عسل خوار که یک گونه بسیار مهاجمه شبیه می‌کنه و احتمالا گوشتخواران بزرگ جثه رو ازشون دور نگه میداره!

در یک حالت دیگه هم موهای پشت سر رخ نمایی می‌کنن. وقتی حیوان جوان، در پوشش زمستانی قرار داره. نمونه اش رو در گربه‌های شهری هم دیدین. گربه ‌ها در هوای سرد موهای بلندتری دارن و به نظر نژادی متفاوت میان. ما در ایران چون معمولا (نه همیشه) دمای سردتری در زیستگاه‌ها داریم، دیده شدن یوزها در پوشش زمستانی عجیب نیست. اما در آفریقا خیلی معمول نیست.

داستان یال یوزپلنگ ایرانی از کجا اومد؟

سال نود و سه یه بنده خدایی از ما عکس گرفت تا برای طرح یوز پیرهن تیم ملی اتود بزنه. اون سه خط بالای سر رو می‌بینید؟ بهش توجه نکردیم. بعد از رونمایی پیرهن، اون بنده خدا مصاحبه عجیبی کرد!

این مصاحبه شد منشا تمام یوزهای یالدار ایرانی!

خودش تصویر بالایی رو دیده بود و من تصویر پایینی یعنی تصویر «کوشکی» در سال‌های اول زندگی با موهای بلند رو براش بردم. پایین افتادن سر هم مزید بر علت شناسایی «یال» برای کوشکی شده بود به دست آقای نقاش.

لازم به توضیحه که کوشکی در عکس در حالت دفاعی قرار داره(احتمالا نزدیکش چند انسان هست). حالت دفاعی گربه‌ها و پف شدن رو که دیدین؟ حالا تصویر آخر رو ببنید. موی بلند گردن در یوز آفریقایی…

چرا این چیزها را نوشتم؟

بزرگترین تعجبم در این سال‌ها اینه که چطور یک حقیقت اشتباه، توسط رسانه می‌تونه تا این حد پخش بشه که درست کردنش کار آسانی نیست. اینکه مردم فکر کنن یوز ایرانی یال داره صدمه‌ای به حفاظت نمی‌زنه اما اگر اطلاعات صحیح در دسترسشون بود، چقدر به حفاظت کمک می‌کرد؟

متاسفانه فقط عکاس تصویر شش(محمد فرهادی‌نیا) و هفت (Greg Willis) رو می‌دونم.

اما چگونه کار یوزپلنگ به اینجا کشید؟
اتفاقات سیزده پست گذشته را جهت پاسخ به این سوال مرور می‌کنم.
از بزگترین مسائلی که کار را به اینجا کشاند، فاصله میان دانشگاه و فیلد بود. اساتید دانشگاه عموما به تولید علم در دانشگاه مشغولند و جز فعالیت‌های دانشجویانشان و پروژه‌های دانشگاه، ارتباطی با مناطق ندارند. بالعکس نسل ما بیشتر وقت خود را در مناطق سپری می‌کند تا دانشگاه. این شکاف از اصلی‌ترین دلایل شرایطی است که برای یوز ایجاد شده است. فکر می‌کنم ما در انجمن باید در گذشته تلاش بیشتری برای حضور اساتید در پروژه‌های حفاظتی انجام می‌دادیم. بدون شک علم اساتید و تجارب ما در مناطق می‌توانست کیفیت حفاظت را به مراتب افزایش دهد.
ما فعالان محیط‌زیست که بر گونه‌های مختلف کار می‌کردیم پروژه‌های مختلفی را به صورت سعی و خطا پیش بردیم. چه بسا دانشی که توسط اساتید خارجی دریافت می‌کردیم به مراتب بیش از اساتید داخلی بود.
در فعالیت‌های گروهی نیز این نسل جوان به همان اندازه که خلاق، توانمند و پیش‌رو بود،‌ کاستی‌هایی هم داشت. تجربه فعالیت‌ تشکل‌های گوناگون و از هم پاشیدن آن‌ها نمونه بارز این موضوع است. صدها نفر از این انجمن به آن انجمن رفتند. تشکل‌های جدید تشکیل داند. از آن‌ها هم خارج شدند. ما فعالان شاید به اندازه کافی پختگی کار گروهی را نداشتیم.این مسئله باعث شد همواره دلخوری‌ها بیشتر شود و هم‌افزایی‌ها کاهش پیدا کند.
دشمن اصلی در تمام این سال‌ها «انقراض» بود. اما به دفعات ما این دشمن را فراموش کردیم و همه چیز را فدای عقاید و منافع شخصی کردیم. همکاری جایش را به رقابت و مسابقه داد. بارها تلاش کردیم دوستانمان را از صحنه حفاظت حذف کنیم. مناطق و گونه‌ها را همچون دارایی شخصی در انحصار درآوردیم. هم اخلاق را باختیم و هم نبرد با انقراض را.
در این میان سرعت انقراض یوزپلنگ آن‌چنان پر شتاب بود که مدام از ما جلو می‌زد. طی پنج سال، آمار رسمی جمعیت یوزپلنگ از «بیش از صد فرد»، ابتدا به «کمتر از صد فرد» و سپس به «کمتر از هفتاد فرد» و نهایتا «کمتر از چهل فرد» رسید. در این میان ما بیشتر مشغول جنگیدن و سهم خواهی بودیم. تشکل‌ها و فعالین مستقل مدام یکدیگر را محکوم و فرصت کشی می‌کردند.
دولت نیز در دوران معصومه ابتکار تلاش کرد با انتشار آمار متورم از جمعیت یوزپلنگ برای خود اعتبار بخرد. کار به جایی کشید که گفتند روند جمعیت معکوس شده است! یعنی یوزپلنگ در حال افزایش است!! بدتر اینکه برخی مدعیان حفاظت یوز با این بازی سیاسی همراه شدند.
درکنار ادعای دولت، برخی نیز با خوش‌بینی غیر منطقی در برابر این ادعاها نقش غیرقابل بخششی در این روند داشتند. خوش‌بینی که همچنان نیز ادامه دارد و البته معتقدم پس از گذشت زمان بیشتر رنگ توهم گرفته است.
در طول تمامی این اتفاقات اما نقدی به شدت متوجه انجمن است. با اینکه فکر می‌کنم انجمن در بسیاری از شرایط می‌توانست بهتر عمل کند اما وقتی کم تجربگی خودمان و بی اخلاقی محض برخی بازیگران را مرور می‌کنم، هنوز نمی‌دانم انجمن بهتر بود چگونه عمل می‌کرد. برخی از تصمیمات انجمن ناشی از ملاحظات یوز بود. به‌طور مثال اگر به صورت عمومی اعلام می‌کردیم فلان فرد باعث شد انجمن مجوز دوربین‌گذاری و پایش در دوره ای نگیرد، تبعات اینکار چه می‌بود؟ قطعا محدودیت بیشتری برایمان به وجود می‌آوردند. بارها و بارها ما برای اینکه مجوز ورود به مناطق بگیریم مجبور شده ایم در خصوص بی اخلاقی‌ها، خیانت‌ها و انحصارطلبی‌ها سکوت کنیم. اما شاید بهتر بود سکوت نمی‌کردیم تا امروز افراد بیشتری بدانند چه کسانی و چگونه با دروغ و انحصارطلبی بزرگترین خیانت را به یوز کردند. حین تلاش برخی برای آسیب زدن به ما و البته دیگر بازیگران عرصه حفاظت که با آن‌ها همراه نمی‌شدند، یوز در حال منقرض شدن بود. شاید بهتر بود در مقابل رانت‌خواری هدفمند دولتی، درو کردن منابع و روابط، تخریب عمدی ذینفعان و مافیا بازی؛ سکوت نمی‌کردیم. امروز که کار از کار گذشته به این‌ها فکر می‌کنم. آن‌روزها سعی کردیم با اخلاق جواب دهیم. اما امروز به یقین رسیده‌ام که در این خصوص اشتباه کردیم. بهتر بود از ابتدا نسبت به این قضیه شفاف عمل می‌کردیم. شاید وضعیت یوز بهتر از الان بود.
این اصطکاک‌ها باعث شد بسیاری از مطالبات به نحو احسن انجام نگیرد یا به بی‌راهه رود. شرایط امنیتی سال‌های اخیر هم مزید بر علت شد. نهاد‌های امنیتی استان‌ها مجوز دوربین‌گذاری نمی‌دهند. تحریم‌ها و کرونا روابط بین‌المللی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. ساده‌ترین ابزار کار ما که دوربین تله‌ای است، به مثابه یک ابزار جاسوسی و امنیتی تبدیل شده و زمزمه‌های غیرقانونی شدن آن به گوش می‌رسد.
از سوی دیگر هر چه انقراض جدی‌تر شد، افراد کمتری مشغول حفاظت بوند. یا بریدند و ترسیدند و یا مسیر زندگی‌شان عوض شد. هر چه که شد، کار یوز امروز به اینجا رسید.
به‌طور خلاصه، جوان بودن نسل حفاظتگران، فاصله دانشگاه و فیلد، بی اخلاقی، رانت‌خواری، سیاسی‌کاری، انحصار طلبی و تحریم کار را به اینجا رساند.
شانسی برای برگشت نیست.
هرچه هست امروز وضعیت یوزپلنگ خطرناک است و جمعیت در یک قدمی انقراض. باید دوباره متحد شویم. گذشته قابل اصلاح نیست و آینده تنها چیزیست که داریم. اگر اشتباهات را کنار بگذاریم، شانس بقا برای یوزپلنگ باقیست.
نُه شهریور، روز ملی یوزپلنگ ایرانی بود. روزی که تلنگری است تا فراموش نکنیم در چه جنگی هستیم. تنها دشمن تمامی ما انقراض است و هرکه در این جبهه می‌جنگد، فارغ از نام و عنوان و… دوست است. نه رقیب.

پایان
.
از همه رفقایی که با این چند پست همراه بودند ممنونم. می‌دونم طولانی شد اما واقعیت اینه که از این خلاصه‌تر نمی‌شد نوشت.
این‌ها را هم برای خودم نوشتم که یادم نرود چه بر ما و یوز گذشت، هم نوشتم تا باب گفتگو باز شود.
باید یادمان باشد نه ما دیگر این اشتباهات را کنیم، و نه نسل جدید راه ما را برود. شاید فردا برای دیگر گونه‌ها روشن‌تر بود.
💐💐💐

همانطور که پیش‌تر گفتم، وضعیت یوز در زیستگاه‌ها هیچ خوب نبود. تجربه نشان داده بود که فعالیت‌های جاری یوز را نجات نخواهند داد. آن همه تلاش شاید فقط انقراض را به عقب انداخته بود.
این بود که شروع کردیم تا سازمان را متقاعد کنیم روند تکثیر یوزپلنگ را در شرایط کنترل شده، جدی‌تر پیگیری کند. پیش از این، طرحی در سازمان تهیه شده بود که با عنوان «ذخیره‌گاه کویری یوزپلنگ» شناخته می‌شد. طرحی آنقدر بزرگ که اجرا کردنش غیرممکن بود. از کارشناسان خارجی کسب مشورت کردیم و پیشنهاداتی جهت اصلاح طرح به سازمان ارائه کردیم. سفری هم با معاون سازمان به آفریقای جنوبی داشتیم. تنها کشوری که جمعیت رو به رشد یوزپلنگ در جهان دارد. آن‌هم به واسطه پیگیری تکثیر یوزپلنگ در شرایط محصور. جلسات بسیاری برگزار شد. اساتید دانشگاه، کارشناسان مقیم داخل و خارج، دامپزشکان و… در جلسات دعوت شدند. مباحث را بالا و پایین کردند. در آخر به نظر می‌رسید سازمان به نتیجه رسیده. هرچند به نگاه من این روند بیش از آنچه نیاز بود طولانی شد.
دو یوزپلنگ ماده و یک نر در پارک پردیسان حاضر بودند که موفقیتی در تکثیر آن‌ها به دست نیامده بود. اولویت اول ادامه پروژه در تهران بود اما دستکم دو نگرانی وجود داشت.
اول اینکه نیاز به زنده گیری یوز نر از طبیعت بود چون به یوز نر پردیسان امیدی نبود و استان یزد تنها محل مناسب برای زنده گیری از نگاه عمده کارشناسان بود. البته استان یزد صریحا اعلام کرده بود که امکان زنده گیری و خروج یوز از استان وجود ندارد و پروژه باید آنجا انجام شود.
دوم اینکه بر اساس آمار، موفقیت تلاش‌های تکثیر در محدوده‌های چند صد هکتاری بیشتر از فنس‌های کوچک بود.
پس به مرور ما به ادامه پروژه در زیستگاه های یزد متمایل شدیم.
در بهار امسال اما همه چیز تغییر کرد. به یکباره تصمیم سازمان به انتقال یوزها به سمنان تغییر کرد. یوزها با حاشیه بسیار به سمنان منتقل شدند.
تا امروز استان سمنان برای آن‌ها فنسی قابل قبول با همراهی مشاوران خارجی اش مهیا کرده. پروژه شروع شده اما آینده آن مبهم است.
چرا مبهم؟ چون موفقیت این پروژه و نتایج حاصل از آن بستگی به اتفاقاتی دارد که تا پایان سال رخ می‌دهد.
در یزد که سال‌هاست شواهدی برای حضور ماده وجود ندارد، نرها زنده گیری میشوند؟
آیا حالا که پیر هستند، هنوز توان یادآوری دارند؟
آیا سمنان در جفتگیری و تولد یوزها موفق خواهد بود؟
باید منتظر بود.
.
در ادامه، تحلیلم را از اتفاقاتی که تا امروز روایت کردم خواهم نوشت.
.

عکس از یوزپلنگ آفریقایی